In de geschiedenis terugkijkend zie je dat het vaker voorkwam dat (potentiële) leiders bij maatschappelijke onzekerheid, angst en onvrede een groep buiten de eigen ‘normale’ groep als zondebok aanwijzen om de negatieve gevoelens op af te reageren: Zodra er een schuldige van buiten is te benoemen leidt je de aandacht af van de werkelijke oorzaken in de machtsconflicten. Nationalisme, heksenvervolging, Jodenhaat, racisme, godsdienststrijd zijn steeds als mythes gebruikt om tweespalt te zaaien: Wij zijn goed, de ander is gevaarlijk. Onbekend is eng, dus als er iets fout gaat hebben ‘zij’ het gedaan.
In een parlementair democratische staat wordt de verwachting gewekt dat de belangen van iedere burger worden tegemoet gekomen en gehonoreerd. Dat mensen in het centrum van de macht in een andere wereld leven dan mensen die het krap hebben zorgt voor wantrouwen bij de minder bedeelden. Adolf Hitler en Anton Mussert, Boris Johnson en Donald Trump, Vladimir Poetin en Narendra Modi, Recep Erdogan en Giorgia Meloni, Marine le Pen en Geert Wilders: Allemaal leiders die door te wijzen naar een zondebokgroep een oplossing beloven, maar hun leiderschap slechts kunnen krijgen en houden door voortdurend een vijand elders aan te wijzen. Macht krijgen door haat te zaaien is helaas een middel waar grote groepen mensen mee kunnen worden misleid. Eenmaal aan de macht voelen dergelijke leiders zich vaak de enige die capabel is om het land te leiden en de oppositie wordt de mond gesnoerd.
We zijn in Nederland grootgebracht met het idee dat democratie en vrijheid ‘gewoon’ is en dat er plek is voor iedereen. De Bevrijdingsdag wordt met vlagvertoon en militaire reclame versierd om het idee te wekken dat wij allemaal heldhaftig goed waren en de Duitsers allemaal fout. Hierdoor is er bij velen in Nederland de illusie dat het fascisme binnen Nederland geen voet aan de grond kan krijgen, want ‘zo zijn wij niet’.
Door toenemende welvaart in Nederland en het tijdelijk verdwijnen van de Koude Oorlog vervaagde de verzuiling in Nederland. De laatste 35 jaar hebben de oude politieke partijen hun idealen en visioenen op een betere samenleving vervangen door korte termijn zakelijkheid. Ondertussen werden de gemeenschappelijke voorzieningen als ziekenfonds, volkshuisvesting, energiebedrijven enz. geprivatiseerd waardoor veel burgers het vertrouwen verloren dat de politiek er voor hen is. Het ‘ machtsgat’ wat hierdoor is ontstaan werd en wordt opgevuld door nieuwe binnenkomers met idealen of beloftes. In vergelijking met de NSB in de crisisjaren voor de Tweede Wereldoorlog is er nu door de verdwenen verzuiling voor populistisch extreem-rechts als FvD en PVV veel meer ruimte om met beloftes en haatverhalen verwachtingen te scheppen, veel mensen in onzekerheid willen nieuwe leiding.
In West-Europa zie je dat de gevestigde conservatieve partijen zenuwachtig worden omdat ze kiezers kwijt raken aan extreem-rechts. Ze nemen dus een deel van de haatpolitiek over, maar omdat ze al werden gewantrouwd maken ze daarmee juist de weg vrij om fascistische partijen nog meer te voeden. Dat kunnen ze weten, maar de tijd dringt, dus kortzichtigheid is troef. De VVD heeft zo de laatste regering laten vallen op het thema gezinshereniging van vluchtelingen, en daarmee dat thema als ‘allerbelangrijkst’ gepresenteerd. Hiermee verdwijnen de echte problemen waar mensen mee rondlopen uit beeld. Als je als VVD dan ook nog zegt dat de PVV een ‘partij’ die gebaseerd is op vreemdelingenhaat, prima een regeringspartner kan worden, dan geef je racistisch ondemokratisch extreem-rechts de ruimte. Nadat de christendemocraten en de sociaaldemocraten zichzelf hebben beschadigd zijn nu ook de conservatief-liberalen en neoliberalen hun aanhang kwijt. Het perspectief voor de komende jaren is aan sterke leiders gebonden pop-up-partijen die op een onrustthema inspringen. De PVV maakt kans de komende tijd veel af te breken. Geen subsidie meer voor cultuur, geen vrijheid van godsdienst, stopzetten van ontwikkelingshulp (zorgt zeker voor meer migratie), sterker nationalisme en daarmee uitholling van het democratische gehalte van de EU, klimaatoplossing ontwijken (funest i.v.m. zeespiegelstijging), meer repressie naar mensen die afwijken. Wat afgebroken wordt is moeilijk snel weer te herstellen. Haat is een moeilijke basis om samen te leven, parlementaire democratie is een dun vernis om te voorkomen dat mensen voor ieder wissewasje in gevecht gaan. Met meer onrecht komt meer protest en met een partij als de PVV zal dat zeker gepaard gaan met meer onderdrukking.
Als Afa-Fryslân roepen we mensen op zich te verzetten tegen de afbraak die een kabinet met Geert Wilders gaat inzetten. Sta op en laat van je horen , traineer waar mogelijk de plannen en voorstellen van deze PVV fascisten.
Antifascisten waren af en toe een roepende in de woestijn, omdat velen het gevaar niet zagen. Omdat door deze omwenteling veel mensen direct gedupeerd worden zullen we met hen zij aan zij in de frontlinie staan om empathie en solidariteit te behouden.
Hulde aan allen die de strijd zullen aangaan.
Nooit weer fascisme!